plaatje
Zuiderkogge-tramlijn 1913-1935 -- Venhuizen
Indexpagina
Stoomtram door de Beemster en de Schermer
Tramlijn door de Purmer en de Zuidpolder
Stoomtram door de Egmondermeer
Zuiderkogge-tramlijn
Hoorn
Schellinkhout
Wijdenes
Hem
Venhuizen
Bovenkarspel-Grootebroek
Enkhuizen
De poldermolens van de Beemster
De opschepingen van de Beemster
Twintig overhalen in de Beemster?
De meeste foto's zijn aanklikbaar voor een vergroting. Links staan de historische foto's, rechts de actuele.

plaatje

Topografische kaart 1924: Station Venhuizen en halte de Buurt.

In de gemeente Venhuizen moesten in 1910 106 perceelgedeeltes met een totale oppervlakte van bijna 7 ha onteigend worden ten behoeve van de spooraanleg.

Waar nu de Burgemeester J. Zijpweg begint, lag vroeger in het verlengde van de Westerkerkweg het Kerkwater. De stoomtram passeerde dit vaarwater met een van de weinige trambruggen die verdwenen zijn. Bij het "verwijderen" groef de aannemer een groot gat naast de brughoofden, en kantelde ze vervolgens in het gat. Ergens onder het wegdek zijn ze dus nog steeds aanwezig.


Highslide JS Het tijdschrift "De Prins der geïllustreerde bladen (vereerd met de inteekening van H.M. de Koningin en H.M. de Koningin-Moeder)" van 13 december 1913 doet verslag van de aankomst van de eerste tram op station Venhuizen:
"De feestelijke opening van de stoomtram H. IJ. S. M. Hoorn-Venhuizen-Grootebroek. Deze nieuwe verbindingslijn is een belangrijke aanwinst voor de streek. - Burgemeester C. Vis te Venhuizen hield een redevoering, waarin de beteekenis van de nieuwe lijn helder in het licht gesteld werd. - Nevenstaande foto stelt voor: De aankomst van den feesttrein met autoriteiten aan het station Venhuizen, waar de eerewijn aangeboden werd ; op de afbeelding ziet men de schoolkinderen, die aardige liederen zongen."

Bron: verzameling Erik Baas.


Dit lied werd ingestudeerd onder leiding van de heer Dorhout:

Ons nieuwe spoor
Stoomen, stoomen, stoomen
Langs d'ijzeren baan
Ja, hij is gekomen
D'eerste trein is aan
't Klinkt door onze dreven
't Blijde stoomgefluit
Welkom in Venhuizen
Zingen wij nu luid.
Stoomen, stoomen, stoomen
Kan nu ieder gaan
Ja, nu kan men reizen
Langs de nieuwe baan
Welkom in deez' landen
Klinkt met frischen moed
Welkom in Venhuizen
't Nieuwe spoor ons groet.

Highslide JS
Station Venhuizen rond 1915-1920, met een achteruit richting Bovenkarspel-Grootebroek klaar staande Ezeltjeslok (latere NS 6700).
Foto: Niek Kors, www.stationsweb.nl.

Bij dit stationsgebouw werden twee perrons aangelegd en voorzien van gasverlichting. Verder kwamen er een laad- en losplaats alsmede een loswal voor schuiten. Het emplacement telde drie sporen.


Highslide JS
Nogmaals station Venhuizen. Hoewel deze foto op 1933 gedateerd wordt, lijkt hij op dezelfde dag en met dezelfde mensen als de bovenstaande genomen te zijn.
Foto: verzameling Erik Baas.


Highslide JS

In het stationsgebouw was een tijdlang de fokveevereniging "Venhuizen" gevestigd.
Foto: augustus 2007.


Highslide JS Highslide JS
Ten tijde van de stoomtrams stond het station Venhuizen nogal afgelegen, achter aan de Stationsweg. De foto is gemaakt vanaf de Kerkweg. Gezicht op de achterzijde van het station Venhuizen in augustus 2007.

Highslide JS

Uiteraard leidt de Stationsweg nog steeds vanaf de Kerkweg naar het station. En de Zeger Davidzonweg volgt het grootste deel van de oude spoorbaan. Die lag daarna verder achter langs de huizen aan de Kerkweg.


Highslide JS

Op 31 december 1935 is motorrijtuig omC 1928 van de NS langs het perron van Venhuizen gestopt.
Bron: tijdschrift Noord-Holland in Woord en Beeld. Het bijschrift luidt: "Ook de lijn Hoorn-Venhuizen werd opgeheven. Op 31 December maakten de laatste passagiers gebruik van dezen trein."

De laatste tram vertrok om 20:25 uur uit Hoorn met slechts enkele passagiers. Onderweg werden op de tussenstations de poststukken en de laatste bundel administratieve bescheiden met deze tram meegegeven. Na aankomst in Bovenkarspel-Grootebroek volgde nog de allerlaatste rit via Venhuizen, Hem, Wijdenes en Schellinkhout. De wagenvoerder zei nog tegen de passagiers dat ze hun kaartjes maar goed moesten bewaren, want ze zouden daarna niet meer verkrijgbaar zijn. Merkwaardig genoeg was de tram, toen deze in Hoorn aankwam, tot de laatste plaats bezet.


Uitgerangeerd

Net als in Schellinkhout ontfermde het gemeentebestuur zich in eerste instantie over het stationsgebouw in Venhuizen. Totdat de toenmalige kaasfabriek zich meldde als geïnteresseerde. Aanvankelijk woonde de familie Bobeldijk er en in 1951 werd het pand, dat toen nog vrijwel in een niemandsland stond, betrokken door de familie Bakker, van wie de man melkcontroleur was bij de kaasfabriek [De Volharding in Hem, MHO] en de wachtkamer als kantoor gebruikte.

Mevrouw G. Bakker-Naastepad vertelde in 1991 dat ze er aanvankelijk een hard hoofd in had om van De Buurt naar het voormalige stationsgebouw te verhuizen. Het was ook als zodanig nog goed herkenbaar en was nog vrijwel in de oorspronkelijke staat. "Het stond er zo alleen. Er stond alleen een dubbel huis van de gemeente. Ik vond het maar niks. Zo eenzaam. Maar het was natuurlijk wel een mooi ruim huis. Al moest dat er nog wel van gemaakt worden. Want de grote deuren van de doorrijstal zaten er nog in. Die stal is later mijn keuken geworden. Ik heb dus later eigenlijk in de stal staan koken. Wij zijn er in 1951 ingekomen en hebben er ongeveer twintig jaar gewoond. Toen we er gingen wonen waren er al plannen voor nieuwbouw in de omgeving van het station. Die is er ook al vrij snel gekomen, dus toen viel het met de eenzaamheid ook wel weer mee."

Uit artikel door Willem de Niet, Noordhollands Dagblad 1991.


Highslide JS

Deze foto is van 1949. De zes woningbouwhuizen zijn Kerkweg 87-97 in Venhuizen, deze waren toen net gereed. De restanten van de spoorlijn (dwarsliggers en rails) werden toen verder opgeruimd omdat daar ter plekke de Zeger Davidzonweg moest komen. De foto is genomen richting ZZW en 150 meter verder staat het station Venhuizen (niet zichtbaar). Ik heb 17 jaar op de Kerkweg 89 gewoond, ons speelterrein was deze oude (in onze ogen woeste) spoorlijn. Deze foto staat ook op de website van de Historische Vereniging Suyder Kogge.
Ten westen van de spoorlijn en het station lag een sloot tussen het Kerkwater en de coöperatieschuur, welke nog steeds bestaat achter Kerkweg 85. Aan deze sloot lag ten westen van het stationsgebouw een loswal. Het gebied rond de kerk lag hoog, zeker 2 meter hoger dan het land aan de Zuiderzee, dus de loswal lag een stuk lager dan het perron. De loswal had twee kluchten, eentje noord en eentje zuid.
Tekst: Gerard Vingerhoed, mei 2009. De foto is in zijn bezit.

Highslide JS

Net voordat de Kerkweg op De Buurt uitkomt, overbrugde de tramlijn weer een vaarwater. De brughoofden zijn nog voorzien van de moeren waarmee het brugdek vastgezeten heeft, en aan de zijkanten zitten nog de stalen pennen waaraan houten stootranden zaten, om beschadiging door en van tuindersvletten te vermijden. Opvallend is de grote doorvaartopening in vergelijking met de bruggen bij Schellinkhout. Het zijn echt kolossale bouwwerken, geen wonder dat niemand kans of noodzaak heeft gezien om ze te verwijderen!

Bij deze brug (en waarschijnlijk bij alle andere ook) zijn beide helften met elkaar verbonden door drie betonnen balken dwars op de sloot. Ze bevinden zich zo'n 75 cm onder de waterspiegel, zodat de tuinders uit de omtrek er prima overheen konden varen om hun produkten van het land naar huis, naar de veiling of naar de loswal van de stoomtram te brengen.

Uiteraard lag toendertijd ook iets verderop, in de Kerkweg, voor het vaarverkeer een brug op de plaats van de huidige duiker.


Highslide JS

Aan de kant van De Buurt werd in 1952 een kleuterschool op de trambaan gebouwd, enkele jaren daarna werd tussen de kleuterschool en het bruggehoofd de "gymzaal" gebouwd. De achterkant van dit gebouw staat op de foto.
Informatie van Gerard Vingerhoed.

Foto's van augustus 2007, met dank aan de huidige eigenaar aan de Kerkweg.


Highslide JS

Via de achterdeur van de huidige peuterspeelzaal kun je over een hek klimmen om aan de achterkant te kijken.
Foto van augustus 2005, met dank aan de vriendelijke peuterjuf.


Highslide JS

De spoorwegovergang op De Buurt, rond 1920. De man met het paard is Outjert Balk, hij woonde daar schuin aan de overkant. De vrouw en kinderen zijn Trijntje Maartens-Kok, haar dochter Jacoba en zoon Siemen, zij woonden in de voormalige doopsgezinde kerk.
Foto: verzameling D. Egtberts.

Al in 1914 werd er geklaagd dat deze onveilige overweg beveiligd zou moeten worden met slagbomen.

De tramlijn had de laatste jaren de concurrentie van een WACO buslijn, die praktisch over dezelfde route reed en de geringe winsten omzette in verliezen voor de ZK. De strijd tussen tram en autobus was echter niet helemaal beslecht want een harde klap viel één week voor de opheffing op 25 december 1935. Toen botste 's morgens rond 8:15 uur een motortram op deze overweg tegen een WACO-autobus op. De trambestuurder had nog wel uit alle macht geremd, maar de bus werd toch 12 meter meegesleurd om tegen de woning van de familie O. Balk tot stilstand te komen. Bij dit treffen werd alleen de enige buspassagier gewond. Burgemeester Honijk, gemeenteveldwachter Rustenburg en rijksveldwachter Weiland moesten ter plaatse een onderzoek instellen.


Highslide JS Highslide JS
Deze halte De Buurt werd volgens het boekje Stoomtrams van Wadden tot IJ door W.I. Engel en J. Kok tijdens de aanleg van de spoorlijn ook voorzien van een loswal, zodat tuinbouwprodukten per schuit konden worden aangevoerd. Of deze loswal werkelijk aangelegd werd is echter twijfelachtig. Het haltegebouw De Buurt staat er in augustus 2005 nog keurig bij, hoewel niet meer als tram-gerelateerd herkenbaar.

Een fijn uitje

Soms mochten we met opa Bakker mee naar Hoorn. "We" dat waren Zeger Hooijberg m'n neef en ik, alle twee 5 - 6 jaar oud in de jaren 1928/1929. M'n moeder kleedde me dan aan met m'n zondagse kleren, lange gebreide kousen van een niet te beschrijven roze kleur en hoge schoenen, zwart met veters en een gebreide trui. Niet gebreid uit een winkel maar gebreid door een moeder of grootmoeder of een kousebreidster uit het dorp. Daarover een zwart jekkertje met gouwen knopen en een scheepsrad op de mouwen en het haar gekamd met een hoge bros: kuif kaarsrecht omhoog en wel 5 cm lang, punk ala 1928/1929? Zeger was ook zo gekleed alleen had die nog een baret op met een anker en twee linten.

Opa en Zeger kwamen al aanlopen, opa met z'n bakkebaarden, iets gebogen stappend in z'n grijze pak met pantjesjas met een statige rust. Verder een blauwwit gestreept overhemd met klein wit boordje met een eenvoudig gekleurde zijden das, op zijn vest hing een gouden ketting met horloge en op z'n hoofd een grote gleufhoed met opstaande randen (garribaldi) en zwarte wandelstok met zilveren handvat!

Voor deze gelegenheid mocht ik de voordeur uit, poortje van het hek door en meestappen met opa naar het perron, hier voor het raam langs van buurvrouw Nan Harm, de stationhoudster. Bij de wachtkamer aan de zware koperen klink hangen en met je hele lijf de deur open duwen om naar de houten banken te lopen in de verder totaal lege wachtkamer waarvan de vloer met zand bestrooid was. Opa tikte meteen op het loketje om kenbaar te maken dat er klanten waren, waarop buurvrouws hoofd voor het opengeschoven loketje kwam en er door opa 3 kaartjes werden gekocht. Zeger en ik keken onder hand vol ongeduld door het noorderraam of het spoortje al aankwam. Hij reed natuurlijk zo goed als mogelijk was op tijd en je zag aan de rook of ie laat was of niet, hoe meer rook hoe meer haast.

En daar kwam ie an! Blazend en sissend kwam het ijzeren monster tot stilstand langs het perron, een enkele klant er uit en wij er in, drie stappen omhoog. Als je klein was zoals wij, moest je opgetild worden dan het voorbalkon over en de coupe in. Met opa altijd tweede klas dus deftig in het pluus! En dan reed je zomaar dwars de Buurt over! Eerst lanzaam schommelend en schuddend, maar honderd meter verder kreeg ie al wat gang. De locomotief met aangebouwde kolenbak twee personenwagons en een goederenwagon en hard dat ie rééd, makkelijk veertig kilometer! Je had het gevoel of alles voorbij vloog, in het open veld was dat gevoel minder, maar vlakbij de huizen geweldi wat een tempo!

Onderweg draafde er een paard mee met de trein op een open stuk land langs de spoorbaan. Nou hij kon het lang niet bij houden, de staart in de lucht en de kop fier omhoog. Machtig mooi om dat te zien, hoy, hoy, hoy! Wie reed er zo hard! De autobussen begonnen net te komen, een enkele vrachtauto op luchtbanden en natuurlijk de eerste personenwagens. Maar in die luxe auto's had je die snelheid niet zo in de gaten, want kleine jongens zaten achterin en zo diep, dat je bijna niet uit het raam kon kijken. Nee dan het spoortje, dat was iets waar je mee geuren kon, prachtig! In Hoorn aangekomen bleek echter dat ons spoortje maar klein was, want daar stonden locomotieven met veel meer wielen, mmar ja die reden op een grotere lijn. Heel naar Amsterdam en Alkmaar, opa gunde ons alle tijd om daar met verwondering naar te kijken.

Dan lopende de stad in.
....
Op de terugweg naar het spoor, mochten we ieder nog een zak chocoladebeestjes kopen. "Niet alles opeten, voor thuis ook wat bewaren!" M'n moeder stond thuis voor het raam, we zwaaiden alle drie naar haar en ik holde het huis in en moest meteen vertellen over wat we allemaal gezien en beleefd hadden. "Je hewwe opa toch wel bedankt!" 't Was een fijne middag, een mooi uitje!

Door Reier Bakker, in Jaarboek Historische Vereniging "Suyder Cogge" 1993 (ongecorrigeerd).


Highslide JS

Iets verderop, achter de firma De Graaf, is weer een trambrug bewaard gebleven. Deze is voorzien van een betonnen dek en leuningen en doet dienst als toegang tot het achtergelegen land.

Ook dit is weer een brede uitvoering, om scheepvaart in de Houter Polder mogelijk te maken, ook herkenbaar aan de stalen pennen voor de stootranden. Om met schuiten aan de andere kant van De Buurt in de Driebanpolder te komen, moest vanwege het peilverschil gebruik worden gemaakt van de overhaal 't Radje.


Highslide JS

Vanaf deze brug lag de trambaan schuin door de Houter Polder, via een brug over de Slimtocht richting Wijzend, om daar aan te sluiten op het huidige tracé van de Raadhuislaan. Op oudere kaarten is de ligging nog te zien aan de afwijkende kavelsloten.
Foto's van augustus 2005.


Verder naar Bovenkarspel-Grootebroek

Impressum
plaatje Klik hier voor de Indexpagina

© 2005-2014 Michiel Hooijberg